بررسی ارگونومیکی طراحی داخلی خودرو شوکا و ارائه پیشنهادات جهت بهینه سازی

شاید بتوان اولین ایده مکتوب در مورد وسیله نقلیه ای که بدون نیروی انسان یا حیوانات قادر به حرکت باشد در ایلیاد اثر هومر یافت. در قسمتی از رمان، هفاستوس یک سه چرخه متحرک می سازد و از آن برای جابجایی استفاده می کند. هومر می گوید این وسیله خودکار بود و با فرمان خدایان حرکت می کرد. اما در عالم واقع این وسیله برای اولین بار در کشور انگلستان ساخته شد. اصولا برای تمام وسایلی که دارای منبع قدرت باشند و به خودی خود بتوانند حرکت کنند، می توان واژه خودرو را بکار برد.?1? دانش ارگونومی به معنی تطبیق کار با انسان(در مورد طراحی محصول به معنی طراحی محصول براساس تواناییها، مشخصات فیزیکی، رفتاری و انگیزشی کاربر) از دیرباز توسط انسان بکار گرفته شده و در طراحی محیط زندگی و ابزارهای مختلف بکار گرفته می شده است به گونه ای که هر تولید کننده ای با توجه به شناخت خود از فرد سفارش دهنده محصول یا محیط فعالیت، مشخصات ارگونومیکی متناسب با وی را در نظر می گرفت. با بوجود آمدن انقلاب صنعتی و تولید ماشینی دیگر طراح، تولید کننده، فروشنده و مصرف کننده نهایی نه تنها یکدیگر را نمی شناسند، بلکه فرسنگ ها با یکدیگر فاصله داشته و دارای فرهنگ، زندگی اجتماعی، مشخصات فیزیکی -محیطی کاملا متفاوتی می باشند که همگی در طراحی محصول اثرگذار می باشد. معمولا در خودروهای اولیه ای که طراحی می شدند بیشتر به مسائل فنی خودرو پرداخته می شد و تطابق خودرو با افراد کمتر در نظر گرفته می شد با پیشرفت دانش و توسعه صنعت خودرو روند طراحی در زمینه تولید خودرو هایی با کارایی بالاتر و راحتی بیشتر شتاب یافت. پیشرفتهایی که در زمینه ویژگی های فنی خودرو های تولیدی صورت گرفت، به مرور ایده طراحان خودرو را به سمت تولید خودروهایی با قابلیت تطابق بیشتر برای کاربر به منظور افزایش راحتی و ایمنی این وسایل سوق داد، یکی از علومی که در این زمینه مطرح شد دانش ارگونومی است. ارگونومی سعی دارد محیط، تجهیزات، و سیستم ها را طوری طرح ریزی نماید که مطابق با قابلیت ها و توانایی های انسان باشد. توجه به طراحی ارگونومیک خودرو بخصوص وقتی اهمیت بیشتری پیدا کرد که بسیاری از کشوهای صنعتی یا در حال توسعه، صنعت خودرو را بعنوان موتور محرکه خود انتخاب کرده و این صنعت را تبلور توان صنعتی خود قلمداد کردند. ازاین رو دانش ارگونومی و کاربرد آن در طراحی خودرو نیز اهمیت بیشتری پیدا کرد و در بین طراحان خودرو رشد یافت.?2? خودروهای وارداتی که در ایران تولید می شود از جمله محصولاتی است که نیازمند تحقیقات ارگونومی در رابطه با تطابق آن با مصرف کننده ایرانی است که شرکت های سازنده خودرو که طراح اصلی این محصولات نمی باشند باید در این زمینه تحقیقات لازم را انجام دهند. شرکت خودرو سازی زامیاد از شرکت های زیر مجموعه گروه خودرو سازی سایپا به عنوان مهم ترین تامین کننده خودرو های باری سبک و سنگین در ایران مطرح بوده و محصولات تولیدی این شرکت درصدر پرفروشترین خودروها در ایران می باشند. یکی از محصولات جدیدی که در شرکت خودرو سازی زامیاد در حال تولید می باشد خودرو وانت شوکا است که طراحی بدنه آن توسط چینی ها انجام شده است با توجه به برآوردی که از فروش بالای این محصول در ایران شده است لزوم تحقیقات قوی در زمینه ایمنی و ارگونومی این خودرو را دو چندان می کند. در این تحقیق به بررسی ارگونومی طراحی داخلی خودرو شوکا با استفاده از روشهای ارزیابی آنترپومتریک (بمنظور بررسی میزان تطابق طراحی قسمت های داخلی خودرو با جمعیت کاربران ایرانی با مشخصات آنتروپومتریک متفاوت) و روشهای ارزیابی فردی پرداخته شده و در نهایت از طریق نتایج بدست آمده پیشنهادات اصلاحی در خصوص بهینه سازی طراحی داخلی خودروی ارائه گردید. ملاکی که در این تحقیق جهت ارزیابی آنترپومتریک بکار گرفته شده، پکیج سرنشین خودرو از سری استانداردهایsae (انجمن مهندسین خودرو) است که در رابطه با ابعاد داخلی خودرو می باشد. در رابطه با ارزیابی فردی، دو پرسشنامه: یک پرسشنامه اختصاصی جهت بررسی بار کاری ذهنی رانندگی و یک پرسشنامه جهت ارزیابی راحتی، ناراحتی در حین رانندگی با این خودرو استفاده شده است.